Yaka Renklerine Göre Çalışanlar
Image: Pexels/@Antoni Shkraba/@Adrian Sulyok. CCO
“Beyaz yakalı” ve “mavi yakalı” terimleri 20. yüzyılın başlarında Upton Sinclair tarafından ortaya atıldı. Bu terimler, el emeği ile çalışan işçileri, profesyonel işlerde çalışanlardan ayıran mesleki sınıflandırmalardır.
Tarihsel olarak, beyaz yakalı çalışanlar genellikle beyaz, düğmeli gömlekler giyer ve ofis ortamlarında çalışırdı. Mavi yakalı çalışanlar ise genellikle mavi üniforma giyerler ve ticari mesleklerde çalışırlardı. Beyaz yakalı ve mavi yakalı çalışanları birbirinden ayıran diğer özellikler ise kazanç ve eğitim düzeyidir.
Sanayi devrimi‘nden sonra ortaya çıkan yeni endüstriler nedeniyle, iş olarak giyilen yakaların renklerine göre birçok yaka işçi kategorisi vardır; bunlar genellikle kişinin mesleğini veya bazen cinsiyetini yansıtabilir.
Bazı iş kategorileri, yukarıda listelenen kategorilerden bir veya daha fazlasının altına giren veya yukarıdakilerin hiçbirine girmeyen görevleri içerir. Bu kategoriler şunları içerir:
Beyaz yakalı çalışan – Bu terim 1930’larda Upton Sinclair tarafından ortaya atıldı. Tipik olarak genel ofis çalışanları ve yönetimine atıfta bulunan maaşlı bir profesyoneldir. Profesyonel ve büro çalışanları tarafından giyilen gömleklerin renginden alır adını.
Mavi yakalı çalışan – Bu terim ilk olarak 1924 yılında kullanılmıştır. Kol emeği ile çalışan ve saatlik ücret kazanan işçi sınıfının bir üyesidir. Mavi rengin kol gücüyle çalışanlar arasında sahip olduğu popülerlikten kaynaklanmaktadır.
Altın yakalı çalışan – İlk olarak Robert Earl Kelley tarafından 1985 tarihli “The Gold-Collar Worker” kitabında kullanılmıştır. Bu, göze çarpmayan lükslere (genellikle ebeveyn desteğiyle) yatırım yapan genç, düşük ücretli çalışanları tanımlamak için kullanılan yeni oluşturulmuş bir deyimdir. Ayrıca, şirket için çok değerli olan yüksek vasıflı bilgi insanlarına atıfta bulunmak için kullanılır. Örnek: avukatlar, doktorlar, araştırmacı bilim adamları vb.
Gri yakalı çalışan – beyaz veya mavi yakalı olarak sınıflandırılmayan çalışan kişilerin dengesini ifade eder. Gri yakalı, emeklilik yaşının ötesinde çalışanları tanımlamak için kullanılan bir şey olsa da. örnek: İtfaiyeciler, polis memurları, sağlık çalışanları, güvenlik görevlileri vb.
Yeşil yakalı çalışan – İlk olarak 1976’da Patrick Heffernan tarafından kullanıldı. Ekonominin çevre sektörlerinde istihdam edilen bir çalışandır. Örnek: Güneş panelleri, greenpeace, dünya çapında doğa fonu gibi alternatif enerji kaynaklarında çalışan insanlar.
Pembe yakalı çalışan – Geleneksel olarak kadın işi olarak kabul edilen ve genellikle düşük ücretli bir işte çalışıyor. “Pembe yakalı” terimi, 1990’ların sonlarında yazar ve sosyal eleştirmen Louise Kapp Howe tarafından özellikle hizmet sektöründe çalışanlar Örneğin: Hemşireler, sekreterler ve ilkokul öğretmenleri tarafından popüler hale getirildi.
Kıpkırmızı yakalı çalışan – Genellikle pornografi endüstrisinde çalışan kişilere, özellikle de internet pornografisi alanındaki kadın girişimcilere atıfta bulunmak için kullanılan bir terimdir. kırmızı renk geleneksel olarak seks ile ilişkilendirilmiştir.
Turuncu yakalı çalışan – Adını mahkumlar tarafından yaygın olarak giyilen turuncu tulumlardan alan hapishane çalışanları.
Sarı yakalı çalışan – Yaratıcı alanda çalışan kişiler. Hem beyaz hem de mavi yakalı görevlerin yanı sıra her iki kategori örneğinin dışındaki görevleri yapmak için zaman harcayabilirler. Fotoğrafçılar, film yapımcıları, yönetmenler, editörler.
Kırmızı yakalı çalışan – Her türden ve çiftçiden devlet işçisi. Kırmızı mürekkep bütçesinden alınan tazminattan türetilmiştir. Ayrıca Çin‘de, özel şirketlerdeki Komünist Parti yetkililerine atıfta bulunuyor
Açık yakalı çalışan – Evden, özellikle internet üzerinden çalışanları tanımlar.
Siyah yakalı çalışan – Madencilik veya petrol endüstrisindeki çalışanlara atıfta bulunmak için kullanılır. Bazen karaborsa faaliyetlerinde istihdam edilen kişileri ifade etmek için de kullanılır.
Celik yakalı çalışan veya Krom yakalı çalışan – Bu tabir ilk olarak 80’lerin başında, ABD imalat işlerine yönelik robotik bir tehdide atıfta bulunarak ortaya çıktı. bir “çelik yakalı işgücü”, yorulmadan ve verimli bir şekilde tekrarlanan görevleri veya izlemeyi gerçekleştirme yeteneğine sahiptir. Bilgisayar kontrollü akıllı araçlar ve robotlar gibi iş yerinde insan emeğinin yerini alan veya artıran şeyler.
Pop yakalı çalışan – Zengin bir aileden geliyorsanız ama karakter oluşturmak için 9-5 iş alıyorsanız, bu pop yakalı çalışanlar arasındasınız. Bu yaka ayrıca genellikle kulüplerde, hisse senetlerinde veya diğer süslü işlerde çalışan gençleri ifade eder.
Kahverengi yakalı çalışan – Askerlik hizmetlerinde çalışan kişiler ve asker, ordu, donanma, deniz piyadeleri, hava kuvvetleri, uzay kuvvetleri ve bazen de sahil güvenlik gibi orduda görev yapanlar.
Yeni yakalı çalışan – Cağdaş teknoloji endüstrisinde çalışmak için gereken teknik ve soft becerileri geleneksel olmayan eğitim yollarıyla geliştiren bireyler. Bu terim, 2016 yılının sonlarında IMB CEO’su Ginni Rometty tarafından tanıtıldı ve siber güvenlik analistleri, uygulama geliştiricileri ve bulut bilişim uzmanları gibi teknolojideki “orta beceri” mesleklerine atıfta bulunuyor.
Mor yakalı çalışan – Bazı insanlar bunun geçimini marihuana satan birini tanımlayan bir terim olduğunu söylüyor. Ancak bu doğru değildir. Çünkü girişimci iş anlayışını pratik, teknik bir yetenekle harmanlayan vasıflı çalışan veya danışmanlar hem beyaz hem de mavi yakalının görevlerini yerine getiriyorlar. örneğin, bilgi teknolojisi çalışanları, mühendisleri ve teknisyenleri.
Nil Taşkın